Het Rekenhof signaleert een aanzienlijke verspilling van publieke middelen door gebrekkige planning en gebrek aan controle. Er werd regelmatig afgeweken van wettelijke aanbestedingsprocedures terwijl adviezen van de Inspectie van Financiën werden genegeerd. Het rapport documenteert talloze gevallen waarin projecten fors over budget gingen of middelen werden verspild aan initiatieven zonder strategische prioriteit. Ook was er interne concurrentie tussen afdelingen binnen Justitie, waarbij de beleidscel van de minister zich actief mengde in procedures, wat het wanbeheer verder in de hand werkte.
Een pijnlijke vaststelling is het gebrek aan een strategie om fraude binnen digitaliseringsprojecten te voorkomen. Budgetten worden onvoldoende gecontroleerd, wat leidt tot misbruik en inefficiënte bestedingen. Er zijn voorbeelden van contracten die werden toegekend zonder de vereiste aanbestedingsprocedures, wat zowel de transparantie als de rechtvaardigheid van overheidsuitgaven ondermijnt.
Een van de meest schrijnende conclusies is het gebrek aan een overkoepelende strategie of governance. Rollen en verantwoordelijkheden zijn onduidelijk, en er ontbreekt een gestructureerd evaluatiesysteem. Projecten worden willekeurig opgezet zonder duidelijke prioriteiten, wat resulteert in verspilling van middelen en een gebrek aan duurzame meerwaarde.
Een ander kritiekpunt is de interne concurrentie tussen actoren zoals de stafdienst ICT, het Digital Transformation Office (DTO) en Crossborder, dat via bpost consultancyopdrachten uitvoert. De beleidscel van de minister moedigde deze concurrentie actief aan in de hoop op snellere resultaten, maar dit leidde tot wantrouwen en inefficiëntie.
Het rapport wijst ook op de problematische inzet van consultants: meer dan 500 IT-consultants werken voor Justitie, vaak zonder duidelijke doelstellingen of resultaatsverbintenissen. Bovendien ontbreekt een systematische controle op hun prestaties, waardoor tijd en middelen verloren gaan.
Het JustSign-Fiasco
Het JustSign-project, bedoeld om het digitaal dossier te implementeren, is exemplarisch voor het falen van de digitalisering bij Justitie. Ondanks miljoeneninvesteringen via bpost en diverse consultants, werd het project nooit succesvol afgerond. Slecht projectmanagement, onduidelijke contractvoorwaarden en een gebrek aan controle op uitvoering en prestaties leidden tot een compleet fiasco.
Kamerlid Michael Freilich uit scherpe kritiek op het beleid onder voormalig minister Vincent Van Quickenborne (Open VLD). “Onder zijn leiding werden miljoenen euro's verspild aan een inefficiënt digitaliseringsbeleid waarin de meest elementaire regels van management en financieel beheer met de voeten werden getreden. Projecten werden te laat opgeleverd of raakten nooit van de grond,” aldus Freilich.
Hij benadrukt dat het rapport wijst op meer dan alleen wanbeheer: “Het rapport stelt duidelijk dat er een hoog risico op fraude is door het niet volgen van wettelijke procedures. Ik herinner er bijvoorbeeld aan hoe Van Quickenborne eigenhandig een document voor akkoord ondertekende voor een opdracht aan bpost ter waarde van ettelijke miljoenen, terwijl dat niet eens om een offerte ging en helemaal niet via een aanbesteding is verlopen”.
Freilich verwijst naar een klacht die hij in mei ll. nog heeft ingediend tegen onbekenden. Die klacht werd intussen geseponeerd omdat Freilich geen persoonlijke schade kon aantonen. “Ik heb alle informatie, inclusief interne documenten, echter nadien ook overgemaakt aan het parket. Ik verwacht dat het Openbaar Ministerie nu serieus werk maakt van een diepgaand onderzoek.”
Freilich roept op tot onmiddellijke actie van de volgende regering: “De bevolking verdient een rechtssysteem dat modern, efficiënt en transparant is, vrij van corruptie en verspilling.”
